اگه بخوای توی صحنه سکته قلبی یا آریتمی حیاتی بدرخشی، باید چندتا دارو رو از حفظ باشی.
نه فقط اسمشون، بلکه چی هستن، چرا می‌دیم، کی نباید بدیم، و حتی شکل قرص و آمپولشون.

💊 1. آسپرین (ASA) – خط اول در هر درد قلبی شک‌دار

مکانیسم: مهار تجمع پلاکت‌ها → پیشگیری از گسترش لخته
دوز: 160 تا 325 میلی‌گرم، جویدنی (نه بلعیدنی!)
شکل دارویی:

• قرص گرد سفید، خط‌دار
  
  

• گاهی در بسته‌بندی ۸۱ یا ۸۰ میلی (با رنگ زرد) – این‌ها برای مصرف مزمن هستند
  
  

زمان طلایی: اولین دارویی که باید بدهی در درد قفسه سینه شک به STEMI – حتی قبل از ECG
موارد منع:

• حساسیت شدید به سالیسیلات‌ها
  
  

• خونریزی فعال گوارشی یا مغزی
  
  

• کودکان با تب → خطر سندرم ری
  
  

📌 همیشه توی گزارشت بنویس: ASA جویدنی چند میلی‌گرم چه ساعتی داده شده

💊 2. نیتروگلیسیرین – داروی بازکننده عروق، اما موذی!

مکانیسم: گشادکننده عروق → کاهش فشار پیش‌بار (Preload) → کاهش کار قلب
شکل دارویی:

• قرص زیرزبانی: کوچک، سفید، سریع‌الاثر
  
  

• اسپری Sublingual: مخصوص اورژانس
  
  

• آمپول برای انفیوژن: در ICU/CCU
  (EMS بیشتر از قرص یا اسپری استفاده می‌کنه)
  
  

دوز زیرزبانی:

• 0.3–0.6 mg هر ۵ دقیقه تا حداکثر ۳ بار
  
  

موارد منع فوری:

• فشار سیستول زیر ۹۰
  
  

• مصرف سیلدنافیل (ویاگرا) طی ۲۴–۴۸ ساعت گذشته → خطر افت فشار کشنده
  
  

• شک به MI بطن راست (RV MI) – باید با لید V4R چک بشه
  
  

عوارض رایج:

• سردرد، افت فشار، سرگیجه، قرمزی صورت
  📌 همیشه علائم حیاتی قبل و بعد از نیترو رو ثبت کن!
  
  

💊 3. دیگوکسین – شمشیر دو لبه در AF

مکانیسم: آهسته کردن هدایت دهلیزی–بطنی → کنترل ریت در AF + تقویت انقباض قلب در CHF
موارد مصرف:

• AF مزمن با ریت بالا (در بیماران CHF)
  
  

• نارسایی قلبی با EF پایین (در کنار داروهای دیگه)
  
  

شکل دارویی:

• قرص کوچک زرد یا سفید
  
  

• آمپول: در بیمارستان استفاده می‌شه
  (برای EMS معمول نیست، ولی شناختش ضروریه)
  
  

نکات مهم:

• محدوده درمانی باریک: راحت مسموم می‌شی
  
  

• علائم مسمومیت: تهوع، سبکی سر، زرد دیدن رنگ‌ها، برادی‌کاردی، بلوک AV
  
  

• در هیپوکالمی یا نارسایی کلیه → احتمال مسمومیت بالاتر
  
  

📌 در بیمارانی که دارن دیگوکسین می‌خورن، اگر ضربان خیلی پایین یا علائم گیجی/تهوع دیدی، حتماً دیگوکسین رو چک کن.

💊 4. پلاویکس (Clopidogrel) – ضدپلاکت دوم برای محافظت بیشتر

مکانیسم: مهار تجمع پلاکت از مسیر ADP → همراه ASA برای مهار بهتر لخته
کاربرد:

• در STEMI قبل از PCI یا بعد از گذاشتن استنت
  
  

• همراه با ASA → Dual Antiplatelet Therapy
  
  

دوز اولیه:

• 300–600 mg خوراکی (دوز بارگذاری)
  
  

• سپس 75 mg روزانه
  
  

شکل دارویی:

• قرص صورتی یا بنفش بیضی‌شکل
  
  

• در بسته‌بندی تکی یا ورقی
  
  

موارد منع:

• خونریزی فعال
  
  

• حساسیت دارویی
  
  

• ترومبوسایتوپنی شدید
  
  

📌 در صورتی که بیمار باید به آنژیو بره و بهش ASA داده شده، پلاویکس نباید فراموش بشه

🧪 آموزش عملی: شناخت تصویری داروها

برای هر دارو، نمایش داده می‌شه:

• فرم قرص یا آمپول (واقعی یا عکس با کیفیت)
  
  

• محل نگهداری در ترالی اورژانس یا کیف دارویی EMS
  
  

• تفاوت داروهای مشابه از نظر رنگ، بسته‌بندی یا لیبل
  
  

🎯 هدف: دانشجو فقط از روی اسم دارو نباشه، بلکه با دیدن قرص یا آمپول بتونه سریع شناسایی کنه

👥 تمرین تعاملی در کلاس:

1. مربی قرص یا آمپول رو نشون می‌ده
   
   

2. دانشجوها باید بگن:
   
   

   • اسم دارو چیه؟
     
     

   • برای کی استفاده می‌شه؟
     
     

   • کی نباید استفاده بشه؟
     
     

   • عارضه اصلی؟
     
     

   • گزارش‌دهی باید چطور باشه؟
     
     

📌 تمرین مهم: «اگر مربی گفت سریع نیترو بده یا پلاویکس بده، کدومشونه؟ کجا هست؟»
دانشجو باید بدون معطلی قرص یا آمپول درست رو پیدا و آماده کنه

📌 این داروها ساده به نظر می‌رسن،
اما کسی که بتونه در زمان طلایی درست ازشون استفاده کنه،
می‌تونه جلوی سکته، شوک، و حتی مرگ رو بگیره. 💊🚑❤️‍🔥

یادت باشه: دارویی که می‌تونه جون نجات بده، اگر در شرایط اشتباه استفاده بشه، خطرناکه.
پس قبل از هر دارو، باید جواب این سؤال رو بدی:
«آیا الان زمان و جای درستی برای این دارو هست؟»

1) ⛔ در چه شرایطی نباید دارو بدیم؟

⚠️ حساسیت دارویی:

• کهیر، خارش، تورم لب‌ها و صورت، تنگی نفس، افت فشار ناگهانی
  
  

• بخصوص در استرپتوکیناز، آسپیرین، پلاویکس، لیدوکائین
  
  

🔹 اگر در گزارش یا همراه بیمار نوشته «حساسیت به ASA» → ASA ندیم
🔹 اگر استرپتوکیناز داده و بیمار دچار کهیر و سرفه شدید شد → شک به آلرژی دارو

⚠️ افت فشار خون:

• نیترو، دیگوکسین، بتابلاکرها، آدنوزین → همه ممکنه فشار رو پایین‌تر بیارن
  
  

• فشار سیستولیک زیر ۹۰؟ مراقب باش.
  
  

📌 مثال:

• بیمار فشار ۸۰ داره و درد سینه شدید داره →
  ❌ نیتروگلیسیرین ندیم تا فشار به حداقل ۹۰ نرسه
  ✅ می‌تونیم ASA بدیم، و حجم‌دهی ملایم در صورت نیاز
  
  

⚠️ کاهش سطح هوشیاری:

• قبل از هر دارو، ببین بیمار هوشیاره یا نه.
  
  

• اگه گیج، خواب‌آلود یا بی‌هوشه، و دارویی ممکنه وضعیت تنفس یا فشارش رو بدتر کنه → حواست باشه
  
  

2) 👁️ بررسی علائم حیاتی قبل و بعد از دارو

تو صحنه، توی آمبولانس یا در حین مراقبت اولیه، باید:

✅ قبل از دارو:

• HR، BP، RR، SpO₂، GCS
  
  

• بررسی وجود علائم شوک (پوست سرد، پالس ضعیف، رنگ‌پریدگی)
  
  

✅ بعد از دارو:

• مثلاً بعد از نیترو: آیا درد کم شد؟ فشار افت کرد؟ سردرد داره؟
  
  

• بعد از آدنوزین: Pause طبیعی یا ریتم برگشت؟
  
  

• بعد از ASA: تهوع/استفراغ یا نشونه‌های حساسیت؟
  
  

📌 هر دارویی باید با یک نقطه شروع و پایان قابل ثبت باشه.

3) 🧠 تمرین تصمیم‌گیری بالینی

🟨 سناریو ۱:

بیمار با درد فشارنده قفسه سینه، فشار ۸۰، هوشیار، شک به MI

❓ نیترو بدهیم؟

✅ پاسخ:
⛔ نه! نیترو ممنوع است چون فشار پایین‌تر از ۹۰ است.
🟢 ASA جویدنی بده. آی‌وی بگیر. مانیتور کن. حجم بده در صورت نیاز. نوار بگیر. اطلاع به پزشک.

🟨 سناریو ۲:

بیماری که از قبل دیگوکسین مصرف می‌کرده، الان پالس ۴۵ داره و شکایت گیجی و تهوع داره.

❓ با این بیمار چه می‌کنیم؟

✅ پاسخ:
🔴 شک به مسمومیت با دیگوکسین

• ECG بگیر → بلوک؟ PR طولانی؟ T معکوس؟
  
  

• سطح پتاسیم/کلیه اگر ممکن بود (در بیمارستان)
  
  

• مانیتور مداوم
  
  

• گزارش فوری به پزشک → احتمال قطع دارو و درمان حمایتی
  📌 ❌ قطعاً نباید دیگوکسین تکرار شود یا داروی کاهنده ضربان داده شود!
  
  

4) 👨‍🏫 تمرین عملی در کلاس

1. مربی یک سری سناریوی سریع می‌گوید، مثلاً:
   
   

   • «بیمار فشارش ۸۵ و درد داره...»
     
     

   • «بیمار ASA حساسیت داره و خونریزی معده قبلاً داشته...»
     
     

   • «بیمار پلاویکس گرفته و الآن خون در ادرارش دیده شده...»
     
     

2. دانشجو باید بگوید:
   
   

   • دارو بدهیم یا نه؟
     
     

   • اقدام بعدی چیست؟
     
     

   • چه چیزی را باید سریع چک کنیم؟
     
     

3. برای هر تصمیم درست: یک نکته تشویقی یاد داده می‌شود
   
   

4. اشتباهات بررسی می‌شوند → "چرا اگر نیترو داده می‌شد، خطرناک بود؟"
   
   

📌 در صحنه‌های واقعی، کسی که سریع تشخیص بده کی دارو مفیده و کی کشنده،
هم از بیمار محافظت می‌کنه، هم از خودش و تیمش.
تو نیروی خط اولی، اما باید مثل یه متخصص فکر کنی.
💊🧠🫀🚑

تصور کن ساعت ۳ نیمه‌شبه، بیمار با درد قفسه سینه تماس می‌گیره...
اگه فقط چند دقیقه تأخیر کنی، ممکنه یه ناحیه از قلبش برای همیشه از بین بره.
اینجاست که طرح ۲۴۷ وارد عمل می‌شه.

❓ طرح ۲۴۷ چیه؟

طرح ملی ۲۴۷ (Two-Four-Seven) توسط وزارت بهداشت برای مدیریت استاندارد بیماران مشکوک به سکته قلبی (STEMI) طراحی شده.
هدفش اینه که از لحظه شک تا لحظه باز شدن رگ، حداکثر ۹۰ دقیقه بیشتر طول نکشه.

📌 مراحل سه‌گانه طرح ۲۴۷:

1) تشخیص سریع STEMI

• اولین ECG باید ظرف ۱۰ دقیقه از ورود به اورژانس یا صحنه ثبت بشه
  
  

• یا توسط تیم EMS در محل حادثه (صحنه، منزل، جاده...)
  
  

• بررسی علائم تیپیک: درد فشاری قفسه سینه، تعریق، تهوع، احساس مرگ، تنفس سخت
  
  

2) تأیید و فعال‌سازی کد قلب (Code STEMI)

• اگر ECG مطابق با STEMI باشه (ST Elevation در لیدهای مجاور)، باید تیم قلب بیمارستان آماده بشه
  
  

• فوریت‌ها باید بلافاصله با مرکز PCI هماهنگ کنن:
  «بیمار STEMI → ارسال نوار → درخواست باز بودن Cath Lab»
  
  

3) انتقال فوری به Cath Lab ظرف حداکثر ۹۰ دقیقه

• ترجیح: از صحنه → مستقیم به Cath Lab (بدون توقف در اورژانس)
  
  

• در مراکز فاقد آنژیوگرافی: انتقال سریع به نزدیک‌ترین مرکز PCI فعال
  
  

• اقدامات اولیه باید هم‌زمان انجام بشه (ASA، نیترو، آی‌وی، مانیتور)
  
  

🚨 نقش فوریت‌ها (شما) در طرح ۲۴۷:

✅ نقطه شروع زنجیره نجاتی هستی
اگر در محل دیر ECG بگیری، یا شک نکنی، کل سیستم عقب می‌افته.

وظایف شما:

• گرفتن ECG با کیفیت در ۱۲ لید، ترجیحاً با لیدهای خلفی و راست در شک به MI خاص
  
  

• ارسال ECG به پزشک اورژانس یا کد قلب مرکز (با عکس یا لینک)
  
  

• اعلام علائم حیاتی، زمان شروع درد، داروهای داده‌شده
  
  

• مستندسازی دقیق اقدامات و زمان‌ها
  
  

• آماده‌سازی برای انتقال مستقیم به Cath Lab (اگر مرکز آماده است)
  
  

📋 چک‌لیست EMS برای فعال‌سازی ۲۴۷:

1. ⏱️ درد قفسه سینه تیپیک در ۱۲ ساعت گذشته
   
   

2. 📈 ST Elevation در حد مشخص در ≥۲ لید مجاور
   
   

3. 🧑‍⚕️ ECG ارسال و تأیید توسط پزشک / مرکز قلب
   
   

4. 💊 ASA، نیترو در صورت امکان و بدون منع
   
   

5. 🚑 انتقال فوری – با اطلاع قبلی به Cath Lab
   
   

📌 تمرین تعاملی کلاسی:

مربی پوستر الگوریتم رسمی طرح ۲۴۷ رو نمایش می‌ده و می‌پرسه:

• کجای این زنجیره هستی؟
  
  

• اگه مرکز PCI بسته بود چی کار می‌کنی؟
  
  

• زمان درد بیمار گذشته؟ آیا باز هم طرح اجرا می‌شه؟
  
  

• اگر ECG مبهم بود ولی درد تیپیک داشت چی؟
  
  

• آیا می‌تونی از لیدهای تکمیلی (V7–V9, V4R) استفاده کنی؟
  
  

🧠 یادآوری نهایی:

وقتی ST Elevation دیدی، وقت نداری بپرسی:
«الان باید چی کار کنم؟»
تو باید شروع‌کننده طرح ۲۴۷ باشی، نه منتظر دستور.

📌 پوستر آموزش رسمی وزارت بهداشت همیشه همراهت باشه (در کیف فوریت، روی دیوار اورژانس، در موبایل).
و یادت نره:
طرح ۲۴۷ فقط یک عدد نیست…
یه قول نجاته که به هر بیمار قلبی می‌دی. ❤️‍🔥🚑🕒

در این بخش، دانشجوها وارد نقش عملیاتی می‌شن و با مواجهه با یک یا دو کیس فرضی، باید تصمیم بگیرن:

• آیا این بیمار مشکوک به STEMI هست؟
  
  

• آیا باید فوراً ECG بگیرن؟
  
  

• چه دارویی باید داده بشه؟
  
  

• آیا زمان فعال‌سازی کد قلب و تماس با Cath Lab رسیده یا نه؟
  
  

🧪 سناریو ۱: درد کلاسیک و ECG مشخص

بیمار مرد ۵۹ ساله با درد فشارنده قفسه سینه از ۳۰ دقیقه قبل
علائم همراه: تهوع، تعریق، بی‌قراری
HR=92 | BP=110/70 | SpO₂=95% | GCS=15
ECG: ST Elevation در V2، V3، V4

✅ دانشجو باید بگه:

• این کیس STEMI قدامی است
  
  

• ECG سریع انجام شده؟ بله
  
  

• ASA داده شده؟ اگر نه، همین حالا بده
  
  

• فشار مناسب نیترو داره؟ بله → بده
  
  

• باید کد STEMI فعال بشه و به Cath Lab اطلاع داده بشه
  
  

• نوار ECG + اطلاعات حیاتی باید سریع به مرکز ارسال بشه
  
  

• بیمار باید مستقیم به آنژیوگرافی بره، نه از اورژانس عمومی
  
  

🟢 مربی تأیید می‌کنه که این نمونه کلاسیک اجرای کامل طرح ۲۴۷ است

🧪 سناریو ۲: درد مبهم + نوار غیرقطعی

بیمار زن ۶۳ ساله با درد اپی‌گاستر از ۲ ساعت قبل
بدون تهوع یا تنگی نفس واضح
HR=84 | BP=100/60 | SpO₂=97%
ECG: بدون ST Elevation واضح، T معکوس خفیف در V5–V6

❓ حالا تصمیم با دانشجو:

• ECG کافی هست؟ → نه، ممکنه لیدهای خلفی/راست لازم باشه
  
  

• سابقه بیماری قلبی دارد؟ آیا دیابتی است؟ → ریسک بالا؟
  
  

• آنزیم در دسترس نیست؛ باید به درد توجه کنیم
  
  

• آیا شک بالینی قوی برای NSTEMI یا آنژین ناپایدار وجود دارد؟
  
  

📌 اگر دانشجوها تصمیم بگیرن فعلاً مانیتور کنن و سریال ECG بگیرن، مربی بررسی می‌کنه که:

• آیا علائم بیمار نادیده گرفته نشده؟
  
  

• آیا ECGهای مکمل در نظر گرفته شده؟
  
  

• آیا تماس مشورتی با ED/CCU گرفته شده یا خیر؟
  
  

• آیا دلیلی برای رد کردن ۲۴۷ داریم؟ یا باید شک رو جدی بگیریم؟
  
  

🟡 مربی تأکید می‌کنه که: «در این کیس بهتره با پزشک هماهنگ بشه و ECGهای تکمیلی گرفته بشه. اگر درد مداوم و تیپیک باشه → با وجود ST مبهم هم می‌تونیم طرح ۲۴۷ رو فعال کنیم.»

👨‍🏫 روند آموزش در کلاس:

1. مربی هر سناریو را روی تابلو یا پروژکتور نمایش می‌دهد
   
   

2. دانشجوها در گروه‌های ۳–۴ نفره، تصمیمات خود را یادداشت و اعلام می‌کنند
   
   

3. مربی با استفاده از الگوریتم رسمی طرح ۲۴۷، تصمیم گروه را تحلیل می‌کند
   
   

4. اگر اشتباهی وجود دارد، دلیل بالینی آن توضیح داده می‌شود
   
   

5. در انتها، هر گروه مرور می‌کند که در سناریو بعدی، چه چیزی را بهتر انجام خواهد داد
   
   

🎯 نکات طلایی برای به‌یادسپاری:

• هر درد قفسه سینه = STEMI نیست، ولی هر تأخیر = مرگ سلول قلبی
  
  

• زمان درد + نوع درد + ECG = سه‌ضلعی تشخیص در صحنه
  
  

• اگر شک داری، همیشه سریال ECG و تماس مشورتی فراموش نشه
  
  

• تو نقطه شروع زنجیره ۲۴۷ هستی، نه حلقه آخرش!
  
  

📌 این تمرین، شما رو از کسی که فقط ECG می‌گیره، به کسی تبدیل می‌کنه که در مورد زندگی یا مرگ قلب تصمیم‌گیری می‌کنه.
و این یعنی فوریت واقعی. 🚑❤️‍🔥🕒

تو این بخش، قراره مهارت‌هایی تمرین کنیم که واقعاً در بخش بهش نیاز داری:
چه دارویی بدی؟ چطور مراقبت کنی؟ چطور همه چی رو دقیق ثبت کنی؟

👨‍🏫 سناریوی نمونه (ارائه توسط مربی):

بیمار: آقای احمدی، ۶۲ ساله
سابقه آنژیوگرافی ۲ سال قبل
امشب با درد فشارنده قفسه سینه از ۲۰ دقیقه قبل مراجعه کرده
علائم: تعریق سرد، تهوع، بی‌قراری
HR=98 | BP=110/70 | SpO₂=95%
ECG: ST Elevation در V2–V4 → تشخیص STEMI قدامی

🧠 وظیفه گروه‌ها:

روی یک فرم مخصوص که به شما داده می‌شه، سه بخش رو کامل می‌کنید:

✅ 1. برنامه دارویی پیشنهادی:

📌 داروهایی که باید داده شود:

نام دارو

دوز و مسیر مصرف

زمان مصرف

هدف درمانی

ASA (آسپرین)

325 mg جویدنی

فوراً

ضدپلاکت – جلوگیری از گسترش لخته

نیتروگلیسیرین

0.4 mg زیرزبانی

در صورت درد، هر ۵ دقیقه ×۳

کاهش پیش‌بار – کاهش درد قلبی

پلاویکس

300–600 mg خوراکی

بلافاصله

ضدپلاکت دوم – آماده‌سازی برای PCI

اکسیژن

در صورت SpO₂ < 94%

در صورت نیاز

اکسیژن‌رسانی – کاهش ایسکمی

⚠️ تذکر: نیترو در صورت SBP < 90 یا مصرف سیلدنافیل ممنوع

✅ 2. مراقبت پرستاری مربوطه:

📌 کارهایی که باید توسط پرستار انجام شود:

• پایش دقیق علائم حیاتی: هر ۵ دقیقه ×۳ بعد از نیترو
  
  

• کنترل پاسخ به دارو: آیا درد کاهش یافت؟ فشار افت کرد؟
  
  

• بررسی وضعیت هوشیاری: تغییر ناگهانی هوشیاری = هشدار
  
  

• مانیتورینگ ریتم قلبی: ثبت ریتم قبل و بعد از مداخلات
  
  

• آماده‌سازی برای انتقال به Cath Lab: IV line، پرونده، ECG، اکسیژن
  
  

• ارزیابی عوارض احتمالی: سردرد، تهوع، افت فشار، حساسیت دارویی
  
  

✅ 3. مستندسازی در پرونده:

📌 نحوه نوشتن گزارش پرستاری (نمونه):

📝 ۱۴۰۴/۰۷/۱۰ – ساعت ۲۰:۱۵
«بیمار با درد فشارنده قفسه سینه، HR=98، BP=110/70، SpO₂=95% وارد بخش شد. ECG اول ST Elevation در لیدهای V2–V4 نشان داد.
ASA 325mg جویدنی و پلاویکس 300mg خوراکی داده شد.
نیتروگلیسیرین 0.4mg زیرزبانی هر ۵ دقیقه یک عدد (تا ۲ نوبت).
فشار بعد از نیترو: ۹۸/۶۵. درد کاهش یافت.
بیمار تحت مانیتور، آماده انتقال به Cath Lab.
امضا: همایون کاظمی – کارآموز EMS»

📄 نحوه اجرای تمرین:

1. مربی سناریو را توضیح می‌دهد و فرم تمرین را توزیع می‌کند
   
   

2. هر گروه در مدت ۱۵–۲۰ دقیقه باید جدول برنامه دارویی، لیست مراقبت پرستاری و متن مستندسازی را تکمیل کند
   
   

3. گروه‌ها یکی‌یکی برنامه خود را ارائه می‌دهند
   
   

4. مربی نکات کلیدی را اصلاح و تأکید می‌کند:
   
   

   • آیا داروها کامل بودند؟ دوز درست بود؟
     
     

   • مراقبت‌ها منطقی بودند؟
     
     

   • مستندسازی حرفه‌ای و بالینی بود؟
     
     

🎯 نکات کلیدی تمرین:

• همیشه دارو + مراقبت + مستندسازی = سه‌گانه طلایی پرستاری اورژانس
  
  

• یادت نره: مراقبت پرستاری فقط تزریق نیست؛ ارزیابی، پیگیری و گزارش کامل هم هست
  
  

• هر دارویی باید با یک اقدام مراقبتی و نظارتی همراه باشه
  
  

📌 وقتی بتونی از یه کیس قلبی به‌درستی دارو بدی، فشار رو کنترل کنی، نوار بگیری و مستند هم بنویسی…
یعنی واقعاً آماده‌ای که توی اورژانس، نه فقط کمک کنی، بلکه ستون تیم باشی. ❤️‍🔥📝🚑