فشار خون فقط یه عدد نیست؛ نقشه‌ی وضعیت همودینامیک بدنه.
تو باید یاد بگیری از روی همین دو عدد، بفهمی قلب داره خوب پرفیوژن می‌ده یا بدن داره خاموش می‌شه.
مخصوصاً در فوریت‌های قلبی، این عدد می‌تونه بگه وقت صبر کردنه یا وقت دخالته.

🔹 فشار بالا (هایپرتنشن):
– عدد بالا ولی بیمار حالش خوبه؟ ممکنه ناشی از استرس، درد یا اضطراب باشه.
– عدد بالا با سردرد، تنگی نفس یا تغییر هوشیاری؟ → مشکوک به اورژانس فشار خون.

⚠️ بعضی بیماران قلبی با فشار بالا هم unstable هستن، مخصوصاً اگه Left Ventricular Failure یا ادم ریه داشته باشن.

🔹 فشار پایین (هیپوتنشن):
هر فشاری زیر ۹۰/۶۰ رو جدی بگیر، مخصوصاً اگه همراه با علائم باشه:

– 😓 پوست سرد و مرطوب
– 👆 پالس ضعیف و نخی
– 😵 کاهش سطح هوشیاری
– 😮‍💨 تنفس سریع و سطحی
– 🟣 رنگ پریدگی یا سیانوز

در این موارد، هر ثانیه تأخیر یعنی کاهش خون‌رسانی به مغز، کلیه، قلب و در نهایت شوک.

🔍 حالا یه سؤال مهم که همه‌تون باید بهش فکر کنین:

💬 اگر فشار بیمار ۶۰ روی ۴۰ باشه، چکار می‌کنی؟

صبر می‌کنی؟
دارو می‌دی؟
اکسیژن؟ سرم؟ شوک؟ تماس با پزشک؟

بیاین با هم مرور کنیم:

✅ اول: علائم حیاتی رو چک می‌کنی – پوست، نبض، هوشیاری، ادرار
✅ دوم: علت احتمالی رو بررسی می‌کنی – خونریزی؟ نارسایی قلب؟ دارو؟ MI؟
✅ سوم: تصمیم می‌گیری – اکسیژن → سرم → نیترو ممنوع! → اطلاع فوری به پزشک

👥 تمرین گروهی:
تو نقش فوریتی‌ای رو بازی کن که با یه بیمار بی‌حال با فشار ۶۰ روی ۴۰ مواجه شده.
گروهت باید طی ۳۰ ثانیه تصمیم‌گیری کنه.
چه کارهایی می‌کنی؟ به کی اطلاع می‌دی؟ و چطور بیمار رو نجات می‌دی؟

فشارخون، اولین علامت سقوط بدنه.
یاد بگیر از رویش بفهمی قلب داره می‌بازه یا هنوز فرصت بازی هست.

1) دیورتیک‌ها (مدرها) – Diuretics 💧

مکانیسم: افزایش ادرار → کاهش حجم داخل عروقی → ↓BP
انواع و مثال‌ها:

• تیازیدی: Hydrochlorothiazide (HCTZ)
  
  

• لوپ: Furosemide
  
  

• نگه‌دارندهٔ پتاسیم: Spironolactone
  
  

2) مهارکننده‌های ACE – ACE Inhibitors 🧬

مکانیسم: مهار تبدیل Ang I → Ang II (تنگ‌کنندهٔ عروق) → گشادشدن عروق/↓BP
مثال‌ها: Captopril، Enalapril، Lisinopril
عوارض مهم (حفظی): سرفهٔ خشک، ↑پتاسیم، آنژیوادم

3) بلوکرهای گیرندهٔ آنژیوتانسین II – ARBs 🎯

مکانیسم: مسدودسازی گیرندهٔ Ang II → گشادشدن عروق
مثال‌ها: Losartan، Valsartan، Irbesartan
نکتهٔ طلایی: جایگزین ACE در صورت سرفهٔ خشک

4) مسدودکننده‌های کانال کلسیم – CCBs 🟦

مکانیسم: مهار ورود Ca²⁺ به عضلهٔ صاف عروق → گشادشدن عروق/↓BP
دو گروه (باید تمایز را بلد باشید):

• دی‌هیدروپیریدین (اثر بیشتر بر عروق): Amlodipine
  
  

• غیردی‌هیدروپیریدین (اثر بر قلب): Verapamil، Diltiazem
  
  

5) بتابلاکرها – Beta Blockers 🫀

مکانیسم: ↓ضربان و ↓برون‌ده قلبی → ↓BP
مثال‌ها: Atenolol، Metoprolol، Propranolol
کاربردهای مهم: آنژین، آریتمی، MI، اضطراب

6) گشادکننده‌های مستقیم عروق – Direct Vasodilators 🚦

مکانیسم: شل‌کردن مستقیم عضلهٔ صاف عروقی → ↓BP
مثال‌ها: Hydralazine، Minoxidil
موارد خاص: فشار خون حاملگی، نارسایی قلب

7) داروهای مرکزی – Central Acting Agents 🧠

مکانیسم: ↓تحریک سمپاتیک از CNS → ↓BP
مثال‌ها: Clonidine، Methyldopa
عوارض شاخص: خواب‌آلودگی، خشکی دهان، افت فشار ناگهانی

8) آلفابلاکرها – Alpha Blockers ⚓

مکانیسم: بلوک گیرندهٔ α در عروق → شل‌شدن عروق/↓BP
مثال‌ها: Prazosin، Doxazosin
کاربرد کلیدی: فشار خون + هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH)

9) فرآورده‌های ترکیبی (Combo) 🧩

برای بهبود کنترل فشار، برخی داروها ترکیبی عرضه می‌شوند:

• Losartan + Hydrochlorothiazide
  
  

• Amlodipine + Valsartan
  
  

نکات پایانی برای حفظ سریع ⚡

• ACE → سرفهٔ خشک/آنژیوادم؛ ARBs گزینهٔ جایگزین.
  
  

• CCBها: دی‌هیدروپیریدین = عروقی | غیردی‌هیدروپیریدین = قلبی.
  
  

• Beta-blocker = آهسته‌تر کردن قلب.
  
  

• Diuretics = خروج آب و نمک.
  
  

• Direct vasodilators = شُلِ مستقیم رگ.
  
  

• Central agents = کاهش فرمان سمپاتیک از مغز.
  
  

• Alpha-blocker = شل‌کردن رگ + کمک به BPH.
  
  

این صفحه را حفظ کن و همیشه همراهت داشته باش؛ تصمیم‌های درست در صحنه از همین چند خط می‌آیند. 🚑📋

داروی قلبی چیزی نیست که فقط بدی و رد شی.
هر دارو مثل یه دکمه‌ست که اگه اشتباهی فشارش بدی، ممکنه کل سیستم بدن رو خاموش کنه.
وظیفه‌ی تو اینه که قبل از دادن دارو، بدونی بیمار آماده‌ست یا نه؛ و بعد از دارو، بفهمی که اثر کرده یا خطرساز شده.

🔹 قبل از دارو باید چک کنی:
– 💉 فشار خون (مثلاً قبل از نیترو: باید حداقل سیستول بالای ۹۰ باشه)
– 👆 نبض (اگر برادیکاردی داره، داروهایی مثل متوپرولول یا دیگوکسین خطرناکن)
– 🧍 وضعیت هوشیاری (بیمار گیجه؟ خواب‌آلود؟ اینا ممکنه نشونه افت پرفیوژن باشه)

🔹 در حین دریافت دارو مراقب باش:
– 💬 بیمار چی می‌گه؟ مثلاً: «سرد شدم»، «سرم گیجه»، «نفسم تنگ شده»
– ⏱️ زمان دقیق تزریق یا زیرزبانی بودن دارو رو ثبت کن
– 🧤 اندام‌ها رو لمس کن؛ آیا سرد شدن؟ رنگ‌پریده شدن؟ یعنی افت فشار در راهه

🔹 بعد از دارو، حتماً اینا رو چک کن:
– فشار دوباره
– نبض دوباره
– SpO2
– سطح هوشیاری
– ظاهر پوست، تنفس، درد قفسه سینه (بهتر شده؟ بدتر؟)

📌 مثلاً بعد از دادن نیتروگلیسیرین، باید حداقل بعد از ۵ دقیقه فشار و علائم حیاتی رو دوباره بگیری و یادداشت کنی.

⚠️ عوارض شایع داروهای قلبی که باید هوشیار باشی:
– افت فشار ناگهانی (مثلاً بعد از نیترو یا لابتالول)
– برادیکاردی (مثلاً با متوپرولول یا دیگوکسین)
– سردی اندام‌ها (نشونه کاهش پرفیوژن)
– سرگیجه، تهوع، احساس سبکی سر

📝 تمرین گزارش‌نویسی:
دارو دادن فقط کار عملی نیست، گزارشش هم بخشی از مسئولیت حرفه‌ایه.
فرض کن بیمار نیترو گرفت. حالا چطور توی پرونده می‌نویسی؟

مثال گزارش حرفه‌ای:
«بیمار با درد قفسه سینه مراجعه نمود. فشار اولیه ۱۱۰/۷۰، نبض ۸۸. یک عدد نیتروگلیسیرین زیر زبانی تجویز شد. پس از ۵ دقیقه، فشار ۹۰/۶۰، درد کاهش یافته، بیمار کمی سرگیجه دارد. نیترو دوم فعلاً تجویز نگردید. به پزشک اطلاع داده شد.»

👥 تمرین عملی گروهی:
– سناریو طراحی کن: «بیمار با درد قفسه سینه، نیترو دریافت کرده»
– فشار قبل، حین و بعد رو در بیار
– علائم بالینی رو بنویس
– گزارش کامل رو تهیه کن و با گروه‌تون مقایسه کنید

یاد بگیر که هر دارویی یه داستان داره؛ تو راوی این داستانی، اگه دقیق نگاه کنی، درست بنویسی، و به موقع واکنش نشون بدی.

الان وقتشه که دانسته‌هات رو وارد صحنه واقعی کنی.
ما قراره یه سناریوی بالینی جدی اجرا کنیم؛ با فشار، با تنگی نفس، با خطر مرگ.
وظیفه‌ی تو اینه که مثل یه تیم EMS واقعی فکر کنی، تصمیم بگیری، و اقدام کنی.

👥 تقسیم گروهی:
دانشجوها به دو گروه تقسیم می‌شن.
هر گروه قراره با هم همکاری کنه، اطلاعات بالینی جمع کنه، تشخیص بده و اقدام کنه.
مربی به‌عنوان ناظر، در لحظه راهنمایی می‌کنه و نکات کلیدی رو گوشزد می‌کنه.

🧑‍⚕️ سناریو بالینی:
مرد ۷۲ ساله با تنگی نفس شدید، فشار بالا (۱۷۰/۱۱۰) و صدای کراکل (رال) دوطرفه در قاعده ریه‌ها وارد می‌شه.
لب‌ها کبود، عرق سرد داره، و روی مانیتور تاکی‌کاردی نشون داده.

تشخیص مورد انتظار؟
✅ ادم حاد ریه (Acute Pulmonary Edema)، ناشی از نارسایی سمت چپ قلب.

🚑 اقدامات سریع EMS در این موقعیت:

🔹 ۱. نشاندن بیمار به وضعیت نیمه‌نشسته (فولر):
⬆️ این وضعیت باعث کاهش بازگشت وریدی و کاهش فشار ریوی می‌شه.

🔹 2. اکسیژن‌دهی با دبی بالا (Non-rebreather یا ماسک ساده):
🎯 هدف رسیدن SpO2 به بالای ۹۴٪ بدون ایجاد CO2 retention.

🔹 3. بررسی فشار و ممنوعیت نیترو:
💊 اگه فشار بالا باشه (مثلاً >۱۰۰ سیستول)، می‌تونید با دوز پایین نیترو شروع کنید؛
اما اگه بیمار افت فشار داشته باشه، نیترو ممنوعه چون می‌تونه وضعیت رو بدتر کنه.

🔹 4. تماس فوری با پزشک یا اطلاع به اورژانس:
📞 گزارش دقیق بدید: علائم حیاتی، ریتم مانیتور، نوار ECG، و اقدامات انجام‌شده.

📋 مربی در حین اجرا:
– نحوه تصمیم‌گیری هر گروه رو بررسی می‌کنه
– استفاده از تجهیزات، ارتباط بین اعضای تیم، سرعت عمل
– و اینکه آیا اقدامات با الگوریتم‌های بالینی مطابقت دارن یا نه

👁️‍🗨️ نکته مهم:
شما قرار نیست معجزه کنید؛ فقط باید درست ببینی، سریع فکر کنی و طبق اولویت اقدام کنی.

👟 تمرین عملی:
– یکی بازیگر بیمار
– بقیه اعضای گروه تیم EMS
– ناظر (مربی یا گروه مقابل) اجرای اقدامات رو بررسی می‌کنه
– زمان بگیرید؛ چقدر طول می‌کشه تا اکسیژن وصل شه؟ تا نیترو بررسی شه؟
– در پایان، مربی بازخورد می‌ده و بهترین تیم معرفی می‌شه

اینجا فرصت خطا داری… ولی توی دنیای واقعی، نداری.
الان وقتشه تمرین کنی، سؤال بپرسی، و اشتباه کنی تا بیرون اشتباه نکنی.

مانیتور فقط یه دستگاه عددساز نیست؛ چشمای دوم توئه.
اون چیزهایی رو بهت نشون می‌ده که خودت نمی‌تونی ببینی:
قلب داره چطور میزنه؟ فشار خون تو چه حالیه؟ اکسیژن خون کافیه یا نه؟

🔹 اجزای مانیتور که باید بشناسی:

📈 HR (Heart Rate): تعداد ضربان قلب در دقیقه.
– بالا (تاکی‌کاردی): ممکنه نشونه درد، تب، شوک یا آریتمی باشه
– پایین (برادیکاردی): می‌تونه خطرناک باشه، مخصوصاً تو بیمار سکته‌ای یا تحت دارو

💉 BP (Blood Pressure): فشار خون سیستول و دیاستول.
– باید همیشه با حال عمومی بیمار تطبیق داده بشه
– فشار ۹۰/۶۰ توی یه آدم نرمال فرق داره با همون عدد توی یه پیرمرد رنگ‌پریده

🩸 SpO2 (Oxygen Saturation): درصد اکسیژن خون محیطی
– کمتر از ۹۴٪ = هشدار
– کمتر از ۹۰٪ = اکسیژن باید سریع وصل شه
– دقت کن: ناخن مصنوعی، سرما، نور زیاد می‌تونن عدد رو اشتباه نشون بدن

📉 ECG/ریتم: تصویر زنده از عملکرد الکتریکی قلب
– نوار موجی که روی صفحه می‌بینی، راهنمای مستقیم توئه برای تشخیص آریتمی‌ها

🔍 ریتم نرمال vs ریتم‌های خطرناک:

👀 حتماً باید بلد باشی ریتم نرمال سینوسی رو از بقیه تشخیص بدی:
– موج P مشخص
– فاصله PR طبیعی
– کمپلکس QRS باریک
– ضربان منظم

در مقابلش:
⚠️ Ventricular Tachycardia → QRS پهن و سریع، بیمار ممکنه نبض نداشته باشه
⚠️ Atrial Fibrillation → ریتم نامنظم کامل، موج P نداره
⚠️ Asystole → خط صاف (مرگ الکتریکی)
⚠️ Bradycardia شدید → کمتر از ۴۰، ممکنه نیاز به پیس‌میکر داشته باشه

برای آموزش، ECG رو روی تبلت یا پرینت واقعی نشون می‌دیم، تا خوب ببینی و با ریتم‌های واقعی آشنا بشی.

🎯 وظیفه تو در تحویل بیمار به ED یا CCU:
قبل از اینکه بیمار رو تحویل بدی، مانیتور رو چک کن.
✅ HR؟
✅ BP؟
✅ SpO2؟
✅ ریتم قلب؟

باید گزارش کامل بدی:
«بیمار با HR ۴۸، BP ۸۰/۴۰، SpO2 ۹۰٪ با ماسک، ریتم سینوسی کند، تحت نیترو، به CCU تحویل شد.»

تحویل بدون عدد، یعنی انگار چیزی تحویل ندادی.
عددها فقط عدد نیستن، اثبات کار درست تو هستن.