اگه نوار قلب بلد نباشی، یعنی صدای قلب رو نمی‌شنوی.
ECG زبون قلبه، و ما الان قراره یاد بگیریم این زبان رو از پایه، درست و اصولی بفهمیم.

🔹 اجزای اصلی نوار قلب (ECG):

وقتی به نوار نگاه می‌کنی، باید این پنج چیز رو ببینی و بتونی نام ببری:

1. موج P
   – نشون‌دهنده دپولاریزاسیون دهلیزهاست
   – یعنی شروع فعالیت الکتریکی قلب
   
   

2. فاصله PR (PR Interval)
   – فاصله بین شروع موج P تا شروع QRS
   – یعنی زمان لازم برای عبور تحریک از دهلیز تا بطن
   – حدود طبیعی: 0.12 تا 0.20 ثانیه
   
   

3. کمپلکس QRS
   – نشان‌دهنده دپولاریزاسیون بطن‌هاست
   – زمان طبیعی: زیر 0.12 ثانیه
   – اگر پهن باشه → احتمال بلوک یا ریتم بطنی
   
   

4. موج T
   – نشونه‌ی ریپولاریزاسیون بطن‌هاست
   – در ریتم نرمال، باید مثبت و بعد از QRS باشه
   
   

5. فاصله QT (QT Interval)
   – از شروع Q تا پایان T
   – زمان کلی دپولاریزاسیون و ریپولاریزاسیون بطنی
   – طولانی شدنش می‌تونه خطرناک باشه (مثل Torsades de pointes)
   
   

🔢 محاسبه ریت (تعداد ضربان در دقیقه):

سریع‌ترین روش در نوار استاندارد ۲۵ میلی‌متر در ثانیه:

– فاصله بین دو موج R رو اندازه بگیر
– از روش ۳۰۰ استفاده کن:
➜ 300 ÷ تعداد خانه‌های بزرگ بین دو R = تعداد ضربان در دقیقه

📌 اگر موج R به موج R دیگه نزدیک‌تره → تاکی‌کاردی
📌 اگر دورتره → برادیکاردی

📏 بررسی ریتم: منظم یا نامنظم؟

– به فاصله‌های R-R نگاه کن
– اگر تقریباً مساوی بودن → ریتم منظم
– اگر فاصله‌ها متغیر باشه → نامنظم
– اگه موج P هم منظم بود و بعدش QRS اومد → ریتم سینوسی نرمال

📉 محور قلب چیه و چرا گاهی وارونه‌ست؟

محور قلب یعنی مسیر غالب حرکت الکتریکی در قلب.
اگه لیدها جابجا نصب شده باشن (مثلاً RA و LA عوض شده باشن)، ممکنه محور «وارونه» بشه.
یا در بعضی بیماران (مثلاً در هایپرتروفی بطنی، بلوک یا انفارکتوس وسیع) جهت طبیعی تغییر می‌کنه.

🧭 محور قلب بیشتر در لیدهای I و aVF بررسی می‌شه؛
– در ECG نرمال، در این لیدها باید موج R مثبت باشه
– اگه منفی شد → یا لیدها اشتباهه یا محور چرخیده

📌 ابزار کمک‌آموزشی این جلسه:

🖨️ پرینت‌های ECG نرمال بین گروه‌ها پخش می‌شه
🧑‍🏫 پروژکتور روی تخته، ECG نرمال رو با رنگ و برچسب نشون می‌ده
📎 دانشجوها با ماژیک روی نسخه کاغذی: P، PR، QRS، T، RR، QT رو مشخص می‌کنن

👥 تمرین عملی:

– هر دانشجو یک نوار ECG نرمال بررسی می‌کنه
– باید بتونه ریت رو حساب کنه، موج‌ها رو تشخیص بده و بگه:
«این ریتم، سینوسی منظم با ریت ۷۶، PR نرمال، QRS باریک، T مثبت.»

🧠 چون اگر ECG نرمال رو بلد نباشی، هیچ وقت نمی‌فهمی غیرنرمال یعنی چی.

الان وقتشه از «دیدن» به «درک کردن» برسیم.
فقط اینکه بدونی موج P و QRS کجا هستن کافی نیست؛ باید بتونی با یه نگاه، تشخیص بدی: این ریتم نرماله یا نه؟ این بیمار بی‌قراره چون استرسیه، یا داره می‌ره به سمت VF؟
همه‌ی اینا از همین نوار ساده ECG شروع می‌شه.

📸 نمایش نوارهای مختلف روی تخته/پروژکتور:

مربی نوارهایی رو یکی‌یکی نشون می‌ده، و شما باید بگید چی می‌بینید.
نمونه‌هایی که بررسی می‌شن:

1. ✅ نوار نرمال سینوسی:
   – ریتم منظم
   – موج P واضح و قبل از QRS
   – ضربان ۶۰–۱۰۰
   – کمپلکس باریک
   
   

2. 🔺 تاکی‌کاردی سینوسی:
   – ریتم منظم ولی تند (HR بالای ۱۰۰)
   – P قبل از هر QRS، اما فاصله‌ها خیلی کمه
   
   

3. 🔻 برادیکاردی سینوسی:
   – ریتم منظم ولی کند (HR زیر ۶۰)
   – موج‌ها سالم ولی فاصله R-R طولانی‌تره
   
   

4. ⚡ PVC (انقباض زودرس بطنی):
   – یک کمپلکس QRS پهن، بدون موج P
   – ناگهانی وسط ریتم نرمال ظاهر می‌شه
   – بعدش pause (مکث) میاد
   
   

👥 مشارکت گروهی – تشخیص زنده:

هر گروه باید با دیدن نوار بگه:
– ریتم چیه؟
– منظم یا نامنظم؟
– HR چند تاست؟
– هر موجی سر جاش هست یا نه؟
مربی اصلاح می‌کنه، راهنمایی می‌ده، و نکات کلیدی رو توضیح می‌ده.

🎯 مسابقه گروهی – «کدوم نوار نرماله؟» 🎉

چند نوار مختلف با اعداد و مشخصات روی تخته پخش می‌شه.
هر گروه باید یکی رو انتخاب کنه و بگه چرا اون نوار نرماله.
امتیاز برای:
– سرعت تشخیص
– توضیح درست
– دقت در اشاره به اجزای ECG

🏆 گروه برنده با تشویق بقیه معرفی می‌شه.

🚑 کاربرد تشخیص سریع در صحنه – Prehospital ECG Recognition:

به‌عنوان نیروی EMS، باید بتونی قبل از رسیدن به بیمارستان تشخیص اولیه رو بدی.
📍 مثلاً:
– ببینی بیمار تاکی‌کارد سینوسی داره و بدونی ریشه‌اش اضطرابه، نه VT
– برادیکاردی رو تشخیص بدی، نیترو ندی تا بیمار زمین نخوره
– PVC رو از VT تشخیص بدی و الکی شوک نزنی

👨‍⚕️ این توانایی، قدرت تصمیم‌گیری فوری بهت می‌ده و جون نجات می‌ده.

📌 تمرین مکمل:
هر دانشجو یک نوار ECG دریافت می‌کنه و باید توی ۳۰ ثانیه تحلیل شفاهی ارائه بده.

«من فکر می‌کنم این نوار ریتم منظم داره، HR حدود ۶۵، موج P قبل از هر QRS هست، فاصله PR نرماله، QRS باریکه، پس ریتم سینوسی نرماله.»

👂 بقیه گوش می‌دن، اصلاح یا تأیید می‌کنن، و مربی جمع‌بندی می‌کنه.

این تمرین‌ها باعث می‌شن ECG برات تبدیل بشه به یه زبان دوم… و کم‌کم بدون اینکه حتی متوجه شی، داری مثل یه متخصص قلب فکر می‌کنی. ❤️‍🔥📊

پیس‌میکر پوستی یه ابزار نجاته برای وقتی که قلب خیلی کند می‌زنه، یا اصلاً نمی‌زنه.
تو باید بلد باشی چه زمانی ازش استفاده کنی، چطور راه‌اندازیش کنی، و چطور بفهمی که واقعاً جواب داده.

🔌 معرفی دستگاه و نحوه راه‌اندازی:

پیس‌میکر پوستی معمولاً روی همون مانیتور دفیبریلاتور تعبیه شده.
با زدن دکمه‌ی Pace یا Pacemaker Mode وارد تنظیماتش می‌شی.

📎 دو پارامتر اصلی قابل تنظیم:

1. HR (Heart Rate):
   سرعتی که می‌خوای قلب بزنه، معمولاً بین ۶۰ تا ۸۰ bpm
   
   

2. mA (میلی‌آمپر):
   جریان الکتریکی برای تحریک قلب – با افزایش تدریجی تنظیم می‌شه تا Capture رخ بده
   معمولاً از ۳۰ mA شروع می‌کنیم، و هر ۱۰–۱۵ ثانیه افزایش می‌دیم
   
   

🧲 نحوه اتصال الکترودها (Pads):

📍 همون پدهای شوک استفاده می‌شن، با چسباندن در حالت قدامی-جانبی:
– یکی زیر ترقوه راست
– یکی اپکس چپ یا لترال چپ قفسه سینه

✅ پوست باید خشک باشه
✅ پد روی پوست مستقیم باشه (نه روی لباس، پچ، یا موی زیاد)

🆘 چه زمانی از پیس‌میکر پوستی استفاده می‌کنیم؟

1. برادیکاردی علامت‌دار شدید:
   – HR خیلی پایین (مثلاً ۳۰–۴۰)
   – افت فشار، کاهش هوشیاری، سیانوز
   – پاسخ ندادن به آتروپین یا تأخیر در دسترسی وریدی/دارو
   
   

2. ایست قلبی با ریتم Asystole یا Escape rhythm
   – در شرایط خاص، می‌تونه به‌صورت موقت استفاده بشه
   
   

👁️‍🗨️ چطور بفهمیم پیس‌میکر مؤثر بوده؟ (Capture)

✅ Capture الکتریکی (Electrical Capture):
– روی مانیتور ECG می‌بینی: بعد از هر پالس الکتریکی (Spike)، کمپلکس QRS ظاهر می‌شه
– یعنی قلب داره به پالس پاسخ می‌ده

✅ Capture مکانیکی (Mechanical Capture):
– مهم‌تر از الکتریکی!
– باید نبض کاروتید یا فمورال هم‌زمان با QRS لمس بشه
– یعنی قلب واقعاً داره پرفیوژن می‌ده

⚠️ فقط دیدن Spike و QRS کافی نیست؛ اگه نبض نداری → یعنی Capture واقعی نداری!

📋 چک‌لیست سریع راه‌اندازی پیس‌میکر پوستی:

✅ بیمار هوشیار نیست یا علامت‌دار برادیکاردیکه
✅ ECG تأیید کرده HR پایین
✅ آتروپین داده شده یا دسترسی به دارو نیست
✅ پدها به‌درستی چسبیده (قدامی‌ـ‌جانبی، روی پوست تمیز)
✅ دکمه PACE فعال شده
✅ HR تنظیم شده (معمولاً ۶۰–۸۰ bpm)
✅ mA از ۳۰ شروع، به‌تدریج بالا برده شده تا Capture ایجاد شه
✅ QRS بعد از Spike دیده می‌شه + نبض فمورال حس می‌شه
✅ به پزشک گزارش داده شده + بیمار تحت پایش مداومه

👥 تمرین عملی:
– یک مانکن یا بیمار فرضی با برادیکاردی شدید
– دانشجو باید پدها رو درست نصب کنه، دستگاه رو روشن کنه، و HR و mA رو تنظیم کنه
– مربی ازش می‌پرسه: «آیا Capture داری؟ چرا؟»
– مرحله‌به‌مرحله اجرا و اصلاح

📌 تسلط روی پیس‌میکر، یعنی حتی وقتی قلب داره کند می‌زنه یا ایست کرده، تو می‌تونی یه فرصت بهش بدی برای ادامه زندگی.
و این فرصت، فقط وقتی بهش می‌رسه که تو بلد باشی درست از دستگاه استفاده کنی.